บทความนี้น่าจะเผยแพร่ตั้งแต่สมัยที่ยังมีการสอนวิชาโสตทัศนศึกษา แต่เมื่อมีนิตยสารออนไลน์ AV Comm จึงเห็นสมควรที่จะนำมาเผยแพร่ เพื่อให้เจ้าหน้าที่โสตฯที่ยังสนใจไขว่หาความรู้ และผู้อ่านทั่วๆไปได้เข้าใจ อย่างน้อยจะได้รู้ว่า เลนส์นูนนั้นคือเลนส์ควบแสงจริงๆ ไม่ใช่เลนส์เกลี่ยแสงอย่างที่สอนกันในหลายสถาบันการศึกษา

    เมื่อประมาณ 20 ปีมาแล้ว ผมไปอบรมภาคฤดูร้อนเกี่ยวกับการถ่ายภาพ อาจารย์ท่านบอกว่าเครื่องฉายสไลด์ไม่มีอะไรน่าสน แค่มีเลนส์นูน 2ตัวเท่านั้นเอง แล้วท่านก็เขียนไดอะแกรมดังภาพด้านล่างนี้

    ผมเห็นแล้วถึงกับช็อค เพราะแสงผ่านเลนส์นู้น ตัวแรกยังวิ่งเป็นแนวตรงไม่มีการหักเหของแสง นั่นหมายความว่าเลนส์นู้นตัวนั้นไม่ได้มีผลต่อทางเดินของแสงเลย แล้วอย่างนี้จะใช้เลนส์นูนไปทำไมกัน พอแสงผ่านเลนส์นูนตัวที่ 2 แสงก็ยังเดินทางเป็นเส้นตรงอยู่ดี ทีนี้จะทำอย่างไรที่จะทำให้แสงผ่านเลนส์ฉาย อยู่ๆแสงก็หักกลางอากาศมารวมกันจนผ่านเลนส์ฉายดื้อๆ ผมจะถ่ายรูปไดอะแกรมที่ท่านเขียน แต่ก็ไม่ทัน เพราะพอท่านวาดภาพเสร็จ ท่านก็เอาแปรงมาลบภาพบนกระดานออกทันที
ในบทความนี้จะอธิบายว่าเลนส์นูนแต่ละตัวทำหน้าที่อะไร และไม่ใช่ว่าจะเอาเลนส์นูนอะไรมาใช้ก็ได้ แต่ต้องมีค่าทางยาวโฟกัสที่เหมาะสมด้วย

รูปที่ 1 ทางเดินของแสงในเครื่องฉายสไลด์

รูปที่ 2 แสดงถึงหน้าที่ของเลนส์ควบแสงที่บีบลำแสงให้ส่องผ่านแผ่นสไลด์ทั้งหมด